Διόρθωση Στραβισμού Ενηλίκων

Τι είναι ο στραβισμός;

 

Φυσιολογικά, οι οφθαλμοί είναι απόλυτα συντονισμένοι και ευθυγραμμισμένοι μεταξύ τους. Στραβισμός ονομάζεται η έλλειψη ευθυγράμμισης των οφθαλμών.

 

Αίτια στραβισμού σε ενηλίκους

 

Οι περισσότεροι ενήλικοι με στραβισμό τον έχουν από παιδική ηλικία, και συχνά έχουν υποβληθεί σε χειρουργικές επεμβάσεις. Ο λόγος της «επανεμφάνισης» του στραβισμού είναι ότι μετά τη χειρουργική διόρθωση τα μάτια μπορεί να φαίνονται ευθυγραμμισμένα, αλλά στην πραγματικότητα συντονισμός μεταξύ τους (διόφθαλμη όραση) δεν υπάρχει. Έτσι αργότερα ο στραβισμός γίνεται πάλι εμφανής και συχνά υπάρχει η εντύπωση ότι «το χειρουργείο που έγινε παλαιότερα απέτυχε».

Μια επίσης συνήθης όσο και ιδιαίτερη μορφή διαταραχής της κινητικότητας των οφθαλμών που μοιάζει πολύ με στραβισμό είναι η «διαλείπουσα εξωτροπία». Ο πάσχων έχει ευθυγραμμισμένους οφθαλμούς όταν είναι συγκεντρωμένος, ξεκούραστος, και εστιάζει σε κάποιο στόχο. Μόλις όμως χαλαρώσει λίγο, ιδιαίτερα όταν κοιτάζει μακριά, χάνει τον έλεγχο και ο ένας ή και οι δυο οφθαλμοί αποκλίνουν προς τα έξω. Ο ασθενής συχνά το αντιλαμβάνεται και ανοιγοκλείνοντας τα μάτια ή εστιάζοντας σε κάποιο στόχο καταφέρνει άμεσα να ευθυγραμμίσει πάλι τα μάτια του. Μεγαλώνοντας μπορεί σταδιακά να γίνεται περισσότερο εμφανής. Ο πάσχων δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα όρασης όταν εκδηλώνεται ο στραβισμός, απλώς μπορεί να δημιουργείται σημαντικό αισθητικό/κοινωνικό πρόβλημα.

Άλλο συχνό αίτιο στραβισμού σε ενηλίκους είναι η ύπαρξη μεγάλης «εσω- ή εξω- φορίας», δηλαδή τάσης στραβισμού που δεν είναι εμφανής. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες όμως μπορεί να χαθεί ο έλεγχος της φορίας (decompensation) και  αυτή μεταπίπτει σε  εμφανή στραβισμό.

Επίσης παθήσεις όπως η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια, η μυασθένεια, νόσοι του κεντρικού νευρικού συστήματος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση και άλλες μπορούν να προκαλέσουν στραβισμό.

 

Συμπτώματα του στραβισμού

 

Υπάρχει σημαντική διαφορά στη συμπτωματολογία ανάμεσα σε στραβισμούς που προϋπάρχουν από παιδική ηλικία και σε αυτούς που πρωτοεμφανίζονται στην ενήλικη ζωή.

Οι ασθενείς με προϋπάρχοντα στραβισμό από παιδική ηλικία συνήθως δεν έχουν διπλωπία (δεν βλέπουν διπλά), αλλά και δεν μπορούν να δουν τρισδιάστατα (στερεοσκοπικά). Ουσιαστικά ο εγκέφαλός τους έχει μάθει να χρησιμοποιεί την όραση από τον ένα μόνο οφθαλμό και να «αγνοεί» το είδωλο από τον άλλο οφθαλμό που δεν είναι ευθυγραμμισμένος.. Η όρασή τους είναι καλή, αλλά μονόφθαλμη. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με στραβισμό που δεν είναι μόνιμος, όπως αυτοί με τη «διαλείπουσα εξωτροπία», που όταν τα μάτια τους είναι ευθυγραμμισμένα βλέπουν διόφθαλμα και έχουν τρισδιάστατη όραση.

Αντίθετα, οι ασθενείς που προσβάλλονται από στραβισμό για πρώτη φορά σε ενήλικη ζωή υποφέρουν από βασανιστική διπλωπία. Αυτό τους δημιουργεί σοβαρότατα λειτουργικά προβλήματα ακόμη και στο απλό περπάτημα ή στο να κατέβουν σκάλες.

Οι ασθενείς με στραβισμό συνήθως ζητούν χειρουργική διόρθωση για αισθητικούς λόγους. Όσοι έχουν και διπλωπία αντιμετωπίζουν και σοβαρότατο λειτουργικό πρόβλημα, και σε αυτούς η επέμβαση χρειάζεται για λειτουργικούς λόγους.

 

Χειρουργική διόρθωση

 

Ο στραβισμός των ενηλίκων διορθώνεται χειρουργικά πολύ επιτυχώς στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Γίνεται υπό γενική αναισθησία. Δεν απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο, και ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του σε μερικές ώρες. Η διόρθωση είναι πολύ πιο ακριβής και προβλέψιμη στους ενήλικους από ότι στα παιδιά, καθώς υπάρχει η πολυτέλεια της χρήσης των «ρυθμιζόμενων ραμμάτων» που επιτρέπουν μετεγχειρητική λεπτομερειακή ρύθμιση της ευθυγράμμισης (fine tuning). Είναι μια διαδικασία εύκολη με ελάχιστη ενόχληση. Συχνά χρειάζεται να χειρουργηθούν και οι δυο οφθαλμοί. Ο ασθενής επιστρέφει στις δραστηριότητές του εντός 2-3 ημερών. Συνίσταται να αποφύγει να βρέξει τα μάτια του με νερό για λίγες ημέρες, ωστόσο μπορεί να κάνει οτιδήποτε άλλο θέλει χωρίς περιορισμούς.

 

Πιθανές επιπλοκές

 

Επειδή το χειρουργείο του στραβισμού δεν είναι επέμβαση στο εσωτερικό του οφθαλμού, θεωρείται εξαιρετικά ασφαλές.

 

Αποτελέσματα της επέμβασης

 

Στη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών  το αποτέλεσμα της επέμβασης είναι εξαιρετικό. Ωστόσο είναι δυνατόν να επανεμφανισθεί ο στραβισμός στο μέλλον ακόμη και άμεσα. Ο λόγος της «επανεμφάνισης» είναι ότι στην πραγματικότητα η επέμβαση δεν θεραπεύει το στραβισμό, απλά τον κάνει να μην είναι εμφανής. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μολονότι οι οφθαλμοί φαίνονται ευθυγραμμισμένοι, ο εγκέφαλος εξακολουθεί στην πράξη να χρησιμοποιεί τον ένα οφθαλμό και να μην έχει «διόφθαλμη» όραση.  Έτσι, ο εγκέφαλος δεν αντιλαμβάνεται οποιαδήποτε νέα μετακίνηση των οφθαλμών και δεν προσπαθεί να την εμποδίσει.  Επανάληψη της επέμβασης είναι πάντοτε εφικτή.

Στις περισσότερες περιπτώσεις το όφελος της επέμβασης είναι καθαρά αισθητικό και όχι λειτουργικό. Δηλαδή, οι ασθενείς με στραβισμό από παιδική ηλικία εξακολουθούν να μην βλέπουν τρισδιάστατα και δεν βελτιώνεται κατά οποιονδήποτε τρόπο η όρασή τους μετά την επέμβαση. Αυτό πρέπει να εξηγείται απολύτως ξεκάθαρα προεγχειρητικά, ώστε να μην δημιουργούνται στον ασθενή ψευδής προσδοκίες. Αντίθετα, σε ασθενείς με στραβισμό και διπλωπία η επέμβαση γίνεται για εξάλειψη ή τουλάχιστον σημαντικό περιορισμό της «διπλής εικόνας».