ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ
Λίγη ανατομία πρώτα
Η ωχρά κηλίδα είναι η κεντρική περιοχή στο βυθό του ματιού. Είναι δηλαδή το κέντρο του αμφιβληστροειδούς. Στην ωχρά κηλίδα εστιάζεται το είδωλο του αντικειμένου, στο οποίο κοιτάζει ο οφθαλμός. Ο υπόλοιπος αμφιβληστροειδής χρησιμεύει για την αντίληψη του χώρου, του οπτικού πεδίου μας. Η ωχρά κηλίδα όμως είναι υπεύθυνη για την λεπτομερειακή κεντρική όραση.
Τι είναι η ηλιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Είναι φθορά των κυττάρων της ωχράς κηλίδος. Είναι η συχνότερη πάθηση της ωχράς κηλίδας. Κύριο αίτιο εμφάνισης είναι η ηλικία. Δηλαδή είναι μια πιο έντονη γήρανση στην περιοχή της ωχράς και εμφανίζεται συνήθως σε μεγάλης ηλικίας άτομα. Σπάνια εμφανίζεται σε άτομα πιο νέα, περίπου 50 ετών. Διακρίνεται στην ξηρά και την υγρή μορφή.
Ηλιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας ξηρού τύπου
Πρόκειται για απλή ατροφία της ωχράς κηλίδας. Συχνά είναι ασυμπτωματική, με τον καιρό όμως επηρεάζει λίγο έως πολύ την όραση. Συνήθως αποτελεί τυχαίο εύρημα σε ρουτίνας οφθαλμολογική εξέταση. Συνιστάται άμεσα διακοπή του καπνίσματος, καλή διατροφή με φρούτα, λαχανικά, ψάρια και πιθανόν λήψη ειδικών για την ωχρά πολυβιταμινούχων σκευασμάτων.
Θεραπεία έως σήμερα δεν υπάρχει, ωστόσο συνήθως η επίπτωση στην όραση δεν είναι πολύ σημαντική. Συνιστάται ο ασθενής να αυτοεξετάζεται εβδομαδιαίως στο σπίτι του με ένα απλό τεστ, τον πίνακα AMSLER. Υπάρχει πολύ έντονη επιστημονική έρευνα ώστε να βρεθεί αποτελεσματική θεραπεία.
Ηλιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας υγρής μορφής
Ενίοτε η ξηρή μορφή μπορεί να μεταπέσει σε υγρή μορφή. Ουσιαστικά, με απλουστευμένα λόγια, ο οργανισμός προσπαθεί να «επουλώσει» την ατροφική περιοχή της ξηρής εκφύλισης, αναπτύσσοντας τοπικά τριχοειδή νέα αγγεία (νεοαγγείωση). Αυτά τα νεοαγγεία όμως διαρρέουν διαφανές υγρό που οδηγεί σε οίδημα της περιοχής της ωχράς (κυστεοειδές οίδημα). Τελικά αιμορραγούν και οδηγούν σε ουλοποίηση της ωχράς. Έτσι αντικαθιστάται ο νευρικός ιστός της ωχράς κηλίδας με ουλώδη ιστό, με προφανές αποτέλεσμα τη ραγδαία ελάττωση και τελικά την πλήρη απώλεια της κεντρικής όρασης εντός μερικών εβδομάδων!
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η υγρή μορφή προκαλεί πολύ ραγδαία στρέβλωση της εικόνας των αντικειμένων. Ο ασθενής πρέπει να ζητήσει επειγόντως εξέταση, καθώς καθυστέρηση μερικών εβδομάδων μπορεί να είναι μοιραία. Η διάγνωση οριστικοποιείται με τομογραφία οπτικής συνεχής (OCT) και εάν χρειασθεί και φλουοραγγειογραφία ή αγγειογραφία με ινδοκυανίνη.
Ποια είναι η αντιμετώπιση;
Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η υγρή μορφή ήταν το συχνότερο αίτιο απώλειας όρασης σε ηλικιωμένους. Τώρα πια υπάρχει εξαιρετικά αποτελεσματική αντιμετώπιση. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη οριστική θεραπεία. Αρχικά γίνεται μια σειρά 3 ενέσεων (μία κάθε μήνα) μιας εκ των διαθέσιμων αντιαγγειογενετικών ουσιών (anti-VEGF), μια διαδικασία πολύ απλή και χωρίς καθόλου πόνο. Ακολουθεί μακροχρόνια στενότατη παρακολούθηση με τομογραφία ανά μήνα και επανάληψη της θεραπείας σε υποτροπή της νόσου. Στις σπάνιες περιπτώσεις μη ανταπόκρισης ή αντοχής στη θεραπεία, υπάρχουν εναλλακτικές αγωγές (φωτοδυναμική θεραπεία, ακτινοβολία, συνδυασμός θεραπειών ή σπανίως και χειρουργική παρέμβαση). Χρειάζεται προσεκτική εξατομίκευση της αγωγής για κάθε ασθενή και απόλυτη εφαρμογή των διεθνώς συνιστώμενων θεραπευτικών πρωτοκόλλων.
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδος είναι εν τέλει μια μορφή «γήρανσης». Με κατάλληλη παρακολούθηση και θεραπεία με σύγχρονα μέσα η όραση σώζεται. Στόχος της θεραπείας είναι, εάν όχι η βελτίωση, τουλάχιστον η διατήρηση της οπτικής οξύτητας.