ΜΥΩΠΙΑ – ΥΠΕΡΜΕΤΡΩΠΙΑ – ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ – ΠΡΕΣΒΥΩΠΙΑ

ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ

Το μάτι αποτελεί το όργανο με το οποίο συλλαμβάνεται η εικόνα του αντικειμένου στο οποίο εστιάζουμε. Κατόπιν, η εικόνα ταξιδεύει με το οπτικό νεύρο προς τον εγκέφαλο και καταλήγει στον οπτικό φλοιό, όπου και γίνεται η επεξεργασία της. Επομένως το μάτι είναι απλώς μια «φωτογραφική μηχανή» που στέλνει τις εικόνες στο φλοιό του εγκεφάλου. Το μάτι συλλαμβάνει εικόνα, ενώ ο φλοιός του εγκεφάλου είναι αυτός που «βλέπει» τελικά.

Για να γίνει η σύλληψη της εικόνας ο εξωτερικός  «φακός» του οφθαλμού (ο κερατοειδής) και ο εσωτερικός «φακός» του οφθαλμού (ο κρυσταλλοειδής φακός) συνεργάζονται ώστε να να εστιασθεί το είδωλο του αντικειμένου το οποίο κοιτάζουμε στο βυθό του ματιού (στην ωχρά κηλίδα μας). Η σωστή εστίαση του ειδώλου ακριβώς στο βυθό, εξαρτάται πολύ από τη σωστή λειτουργία και τις σωστές αποστάσεις αυτών των οργάνων μεταξύ τους (κερατοειδής-κρυσταλλοειδής φακός-ωχρά κηλίδα). Από τα ανωτέρω, το μόνο «εύκαμπτο» όργανο είναι ο κρυσταλλοειδής φακός, ο οποίος όταν συσπάται μετατοπίζει πιο μπροστά ή πιο πίσω το είδωλο. Αντίθετα, ο κερατοειδής και η ωχρά κηλίδα είναι ακίνητα.  Οι διαθλαστικές ανωμαλιες όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός είναι κυρίως γονιδιακά καθοριζόμενες, αλλά επιρεάζονται λίγο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.

ΜΥΩΠΙΑ

Είναι πιο «μακρύς» σε μήκος βολβός. Έτσι το είδωλο εστιάζεται πιο «μπροστά» από την ωχρά κηλίδα. Χωρίς γυαλιά ο μύωπας βλέπει κοντά αρκετά καλά, αλλά η μακρινή του όραση είναι θολή. Διορθώνεται με γυαλιά, φακούς επαφής, διαθλαστική επέμβαση (laser), ή χειρουργείο καταρράκτη.

ΥΠΕΡΜΕΤΡΩΠΙΑ

Ένας «κοντός – μικρός» σε διαστάσεις βολβός έχει σαν αποτέλεσμα το είδωλο να «εστιάζεται πίσω» από το βολβό. Εάν η υπερμετρωπία είναι σχετικά μικρή, τότε υποσυνείδητα ο εγκέφαλος δίνει εντολή στον κρυσταλλοειδή φακό να εστιάσει πιο δυνατά, ώστε να μεταφέρει το ειδώλο πιο «μπροστά» και να το μεταφέρει πάνω στη ωχρά κηλίδα. Αυτό όμως προκαλεί κόπωση και καταλήγει σε κεφαλαλγία και αδυναμία συγκέντρωσης σε κοντινό στόχο (π.χ. διάβασμα), φαινόμενο που γίνεται εντονότερο όσο μεγαλύτερη είναι η υπερμετρωπία ή όσο μεγαλύτερος ηλικιακά είναι ο ασθενής. Τα υπερμετρωπικά γυαλιά ή οι υπερμετρωπικοί φακοί επαφής εστιάζουν το είδωλο πιο μπροστά, ώστε να μην χρειάζεται να ενεργοποιεί ο εγκέφαλος τη σύσπαση αυτή του κρυσταλλοειδούς φακού και να μην προκαλείται κόπωση και πονοκέφαλος. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους μύωπες, οι μέτριοι υπερμέτρωπες βλέπουν καλά (αν και κουραστικά) ακόμη και χωρίς γυαλιά. Εάν όμως η υπερμετρωπία είναι πιο μεγάλη, τότε η όραση χωρίς γυαλιά είναι ασταθής ή θαμπή γιατί ο κρυσταλλοειδής φακός αδυνατεί να συσπάται τόσο πολύ για πολλές ώρες. Διορθώνεται με γυαλιά, φακούς επαφής, διαθλαστική επέμβαση (laser), ή χειρουργείο καταρράκτη.

ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ο αστιγματισμός είναι ασυμμετρία κατασκευής του βολβού. Αντί ο βολβός να έχει σφαιρικό σχήμα, μοιάζει κατασκευαστικά με λεμόνι, με τον ένα άξονα πιο μεγάλο σε σχέση με τον άλλο. Ο αστιγματισμός συνυπάρχει με τη μυωπία ή την υπερμετρωπία και επιρεάζει και την κοντινή και τη μακρυνή όραση. Ωστόσο, έστω και ελάχιστο αστιγματισμό έχουν σχεδόν όλοι οι οφθαλμοί. Διορθώνεται με γυαλιά, φακούς επαφής, διαθλαστική επέμβαση (laser), ή χειρουργείο καταρράκτη.

ΠΡΕΣΒΥΩΠΙΑ

Η πρεσβυωπία είναι η αδυναμία του κρυσταλλοειδούς φακού να αλλάξει το σχήμα του ώστε να εστιάσει το είδωλο στην ωχρά κηλίδα κατά την κοντινή όραση. Οφείλεται στην προοδευτική σκλήρυνση και ανελαστικότητα που εμφανίζει ο φακός αυτός μετά την ηλικία των 40-45 ετών. Προκαλεί δυσκολία στην εστίαση σε κοντινό στόχο.

Η μυωπία αλληλοεξουδετερώνεται με την πρεσβυωπία όταν ο ασθενής κοιτάζει κοντά, ενώ αντίθετα η υπερμετρωπία προστίθεται στην πρεσβυωπία και επιτείνει το πρόβλημα. Έτσι ο μύωπας μετά την ηλικία των 40 αρχίζει να προτιμάει να διαβάζει βγάζοντας τα μυωπικά γυαλιά του. Τουναντίον, ο υπερμέτρωπας στην αντίστοιχη ηλικία αρχίζει να εξαρτάται από τη χρήση των υπερμετρωπικών γυαλιών του όλο και περισσότερο, και μάλιστα πολύ σύντομα χρειάζεται άλλο νούμερο γυαλιών για κοντά και άλλο για μακρυά. Δηλαδή, ενώ μέχρι λίγο πριν τα 40 φορούσε γυαλιά σπανίως ή ποτέ, μετά αρχίζει να χρειάζεται δύο ζευγάρια γυαλιά, κάτι που δημιουργεί εκνευρισμό και συχνά αρχικά σοβαρή δυσκολία προσαρμογής στα γυαλιά. Η πρεσβυωπία επιδεινώνεται μέχρι περίπου την ηλικία των 50, όπου και σταματάει οριστικά να μεγαλώνει. Διορθώνεται με γυαλιά, φακούς επαφής, και με χειρουργείο καταρράκτη.