Εγχείρηση Καταρράκτη

Τι είναι ο καταρράκτης?

Στο εσωτερικό του οφθαλμού υπαρχει ο κρυσταλλοειδής φακός ο οποίος είναι διαφανής και λειτουργεί όπως ο φακός μιας φωτογραφικής μηχανής. Η θόλωση του φακού αυτού ονομάζεται καταρράκτης. Αυτό μοιραία επηρεάζει την ευκρίνεια και τελικά μειώνεται η όραση. Είναι μια φυσιολογική φθορά που συνήθως εμφανίζεται σε ηλικίαάνω των 70 ετών. Υπάρχουν διάφορα είδη όπως ο πυρηνικός, ο φλοιώδης, ο οπίσθιος ή πρόσθιοςυποκαψικός. Ωστόσο υπάρχει και ο νεανικός ή προγεροντικός καταρράκτης, ο συγγενής, ο τραυματικός, ο μεταβολικός και άλλα πιο σπάνια είδη.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα?

Ανάλογα με το είδος του, ο καταρράκτης μπορεί να προκαλέσει αργά αργά γενικευμένο θάμβος οράσεως ή δυσκολία περισσότερο στη μακρινή όραση ή στο διάβασμα. Ωστόσο, κάποια είδη καταρράκτη όπως ο οπίσθιος υποκαψικός που είναι συχνός ακόμη και σε πολύ νέους (νεανικός καταρράκτης), μπορεί να ελαττώσει πολύ απότομα την όραση, προκαλώντας διάχυση των φώτων το βράδυ και σοβαρή δυσκολία στην οδήγηση. Κλασσικό σύμπτωμα καταρράκτη είναι η φαινομενική αύξηση της μυωπίας σε ενήλικους, και η σταδιακή βελτίωση της ικανότητας κάποιου να διαβάζει χωρίς να χρειάζεται πλέον τα πρεσβυωπικά γυαλιά που έως τότε χρησιμοποιούσε.

 

Πώς αντιμετωπίζεται ο καταρράκτης?

Οποιοδήποτε και αν είναι το αίτιο της θόλωσης του φακού του οφθαλμού, η θεραπεία είναι μόνο η χειρουργική αφαίρεσή του. Ο καταρράκτης σταδιακά επιδεινώνεται και μειώνει την όραση. Ο φακός του οφθαλμού αφαιρείται και στη θέση του μπαίνει ένας συνθετικός “ενδοφακός”, ο οποίος διατηρείται διαφανής για πάντα.

 

Πώς γίνεται ένα χειρουργείο καταρράκτη?

Πριν την επέμβαση δεν διακόπτονται φάρμακα για οποιαδήποτε νόσο, ακόμη και αντιπηκτικα. Ο ασθενής προσέρχεται στο νοσοκομείο περίπου 1 ώρα πριν την επέμβαση. Δεν χρειάζεται να φέρει μαζί του τίποτε, καθώς δεν θα παραμείνειμετεγχειρητικά καθόλου.Συνιστάται να είναι εντελώς νηστικός. Εάν παίρνει χάπια για άλλες παθήσεις, καλύτερα την ημέρα αυτή να τα πάρει όταν τελειώσει η επέμβαση.

Στην αίθουσα του χειρουργείου ο ασθενής είναι ξαπλωμένος. Η αναισθησία γίνεται μόνο με σταγόνες αναισθητικές. Συνήθως δίδεται από τον ανισθησιολόγο ελαφρά «μέθη», ώστε να χαλαρώσει λίγο ο ασθενής. Δεν χρειάζεται γενική αναισθησία ή ενέσεις αναισθητικές.

Η επέμβαση κρατάει περίπου 10 λεπτά. Δεν υπάρχει καθόλου πόνος. Λόγω της «μέθης» απαιτείται καμία συνεργασία.

Όταν τελειώσει η επέμβαση, ο ασθενής αναχωρεί από την αίθουσα. Απαγορεύεται η κάλυψη των οφθαλμών με επιδέσμους. Στην αρχή βλέπει σχετικά θαμπά σαν να έχει ομίχλη, δακρύζει, έχει αίσθημα σαν να έχει μπει κάποιο «σκουπιδάκι» στο μάτι και συνήθως έχει φωτοφοβία. Ωστόσο βλέπει αμέσως τόσο καλά ώστε να μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί ή να φύγει από το νοσοκομείο ακόμη και χωρίς συνοδό.

 

Τι πρέπει να προσέχω μετά την επέμβαση?

 

Την πρώτη εβδομάδα μετά το χειρουργείο πρέπει μα αποφεύγονται μεγάλα βάρη (πάνω από 15-20 κιλά), και το βρέξιμο του οφθαλμού με νερό δεξαμενών ( βρύσης, πισίνας ή εμφιαλωμένο). Το νερό της βροχής όπως και οι υδρατμοί είναι αβλαβή εντελώς. Επίσης δεν πειράζει να πέσουν στον οφθαλμό λίγες σταγόνες νερού, όμως αποφεύγεται τρεχούμενο νερό σε ποσότητα.Το ντουζεπιτρέπεται, όμως λούσιμο γίνεται μόνο με το κεφάλι γερμένο πίσω, ή καλύτερα σε ένα κομμωτήριο. Επίσης αποφεύγεται το τρίψιμο των ματιών, το μακιγιάζ, και η έντονη σωματική άσκηση. Το περπάτημα και το προσεκτικό σκύψιμο επιτρέπεται ελεύθερα.Συνοπτικά, συνίσταται για την πρώτη εβδομάδα αποφυγή του νερού απευθείας στον οφθαλμό, της ανύψωσης μεγάλου βάρους, και του τριψίματος του  οφθαλμού. Οτιδήποτε άλλο, όπως μαγείρεμα, δουλειές σπιτιού, παρακολούθηση οθονών, κίνηση εκτός σπιτιού επιτρέπεται από την ίδια μέρα. Η οδήγηση αποφεύγεται μέχρι να βελτιωθεί η όραση (1-3 ημέρες συνήθως). Μια εβδομάδα μετά την επέμβαση, ο ασθενής μπορεί να λειτουργεί και πάλι ελεύθερα σαν να μην έχει χειρουργηθεί.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα μετά την επέμβαση?

 

• Θολή όραση σαν ομίχλη. Χρειάζεται από λίγες ώρες έως μερικές μέρες να καθαρίσει, ανάλογα με το είδος του καταρράκτη
• Αίσθημα ξένου σώματος (σαν σκουπιδάκι) στο μάτι και δακρύρροια. Αρχικά είναι ενοχλητικό, όμως σιγά σιγά ελαττώνεται. Σε κάποια άτομα με ξηροφθαλμία μπορεί να παραμείνουν αυτά τα συμπτώματα μέχρι και αρκετούς μήνες μετεγχειρητικώς. Βοηθάει συχνά η χρήση τεχνητών δακρύων.
• Φωτοευαισθησία. Είναι έντονη τις πρώτες μέρες. Όλα φαίνονται πιο άσπρα και τα χρώματα πιο έντονα. Υποχωρεί σταδιακά. Μπορεί ο ασθενής να χρησιμοποιεί γυαλιά ηλίου για ανακούφιση.
• Αίσθηση «σαν παρωπίδες». Πολλοί ασθενείς αρχικά αισθάνονται ότι στένεψε λίγο το οπτικό τους πεδίο. Όμως μέσα σε λίγες εβδομάδες αυτό εξαφανίζεται.
• Άστάθεια στην όραση. Οφείλεται στην ξηροφθαλμία και στην αρχικήκινητικότητα του ενδοφακού. Υποχωρεί σύντομα.
• Ελαφρά πτώση του άνω βλεφάρου και οίδημα στο κάτω βλέφαρο. Είναι παροδικό, και σταδιακά τα βλέφαρα επανέρχονται στην αρχική τους κατάσταση.

Τα παραπάνω συμπτώματα είναι παροδικά, και υποχωρούν σύντομα. Έτσι συνήθως ο ασθενής μπορεί να επανέλθει στις δραστηριότητές του άμεσα. Ωστόσο, η ταχύτητα ανάρρωσης εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, τη σκληρότητα του καταρράκτη, άλλες συνυπάρχουσες παθήσεις του οφθαλμού, την ιδιοσυγκρασία του ασθενούς, και βέβαια τη χειρουργική τεχνική του γιατρού. Όσο πιο ατραυματικά γίνεται η επέμβασηκαι όσο πιο σύγχρονο το μηχάνημα φακοθρυψίας που χρησιμοποιήθηκε, τόσο πιο γρήγορη η ανάρρωση. Πάντως συνήθως υπάρχει διαφορά στην ταχύτητα ανάρρωσης ακόμη και μεταξύ των δυο οφθαλμών του ίδιου ασθενούς.

 

Ποιά είναι η καλύτερη εποχή για να χειρουργηθώ?

 

Ο καταρράκτης είναι αναίμακτη επέμβαση. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει σωστή και λάθος εποχή. Γίνεται εξίσου επιτυχώς οποιαδήποτε εποχή ή με οποιαδήποτε θερμοκρασία. Επειδή η αποφυγή βρεξίματος μετεγχειρητικώς είναι μόνο για μια εβδομάδα, τους καλοκαιρινούς μήνες οι επεμβάσεις γίνονται κανονικά με αποχή όμως από τη θάλασσα για επτά ημέρες.

 

Η επέμβαση γίνεται με laser?

 

Η αφαίρεση του καταρράκτη γίνεται παγκοσμίως με τη χρήση υπερήχων και λέγεται «φακοθρυψία». Ωστόσο, οι αρχικές τομές και τα πρώτα βήματα της επέμβασης γίνονται και με χρήση υπερσύγχρονων μηχανημάτων FemptosecondLaser. Αυτά δεν αντικαθιστούν τη φακοθρυψία, η οποία πάντοτε ακολουθεί. Χρήση τουlaser γίνεται επιλεκτικά σε άτομα στα οποία πρόκειται να τοποθετηθεί ενδοφακός με εξειδικευμένα χαρακτηριστικά, ο οποίος έχει παραγγελθεί ειδικά για το συγκεκριμένο ασθενή. Το laserλοιπόν είναι ένα πολύτιμο έξτρα βοήθημα σε ορισμένες περιπτώσεις και χρησιμοποιείται στα αρχικά βήματα, αλλά δεν πραγματοποιεί την ίδια την επέμβαση του καταρράκτη.

 

Μετά την επέμβαση θα φοράω γυαλιά?

 

Με τη χρήση των πλέον εξελιγμένων ενδοφακών των κορυφαίων εταιρειών, μπορούμε κατά την αφαίρεση του καταρράκτη και ελαττώνουμε στο ελάχιστο τις διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία και αστιγματισμός). Αυτό ενισχύεται με προεγχειρητικές μετρήσεις σε υπερσύγχρονα μηχανήματα. Έτσι μετεγχειρητικώς ο ασθενής βλέπει επαρκώς καλά στις περισσότερες δραστηριότητες χωρίς γυαλιά. Ωστόσο, πάντοτε μένει ένα μικρό υπόλοιπο διαθλαστικής ανωμαλίας.

Σε κάποιες περιπτώσεις στοχεύουμε στο monovision, δηλαδή ο ένας οφθαλμός να είναι σχεδόν μηδενισμένος και ο άλλος να έχει περίπου ένα βαθμό μυωπίας. Αυτό επιτρέπει ανεξαρτησία από γυαλιά σχεδόν σε κάθε περίπτωση, εκτός από το ευκρινές διάβασμα όπου και απαιτούνται πρεσβυωπικά γυαλιά. Τα υπέρ και κατά αυτής της επιλογής συζητούνται με τον ασθενή πριν την επέμβαση.

Ένα μήνα μετά την επέμβαση μετριέται η διαθλαστική ανωμαλία που απέμεινε και χορηγούνται γυαλιά για το διάβασμα και συνήθως και βοηθητικά μακρυνά (για απόλυτη ευκρίνεια στην τηλεόραση ή τη βραδυνή οδήγηση). Πάντως κατά την εγχείρηση του καταρράκτη οι διαθλαστικές ανωμαλίες μειώνονται στο ελάχιστο, όμως δεν μηδενίζονται. Επομένως κάποιο γυαλί μετεγχειρητικώς μπορεί να χρειασθεί. Η χρήση των πλέον εξελιγμένων τορικών και πολυεστιακών ενδοφακών έχει βελτιώσει σημαντικά την ανεξαρτησία από γυαλιά μετά από αφαίρεση καταρράκτη. Ωστόσο υπάρχουν περιορισμοί ιατρικοί αλλά και οικονομικής φύσης, κι έτσι η χρήση αυτών των ενδοφακών δεν μπορεί να γίνει σε κάθε περίπτωση. Είναι σημαντικό ο γιατρός που θα κάνει την επέμβαση να γνωρίζει και να χρησιμοποιεί άνετα αυτές τις εξαιρετικές τεχνολογίες, ώστε να συμβουλεύσει τον ασθενή σωστά σε σχέση με την επιλογή του κατάλληλου εμφυτεύματος.

 

Επανεμφανίζεται ο καταρράκτης?

Ο θολωμένος φακός που αφαιρείται κατά την εγχείρηση του καταρράκτη δεν αναγεννάται. Το δε εμφύτευμα παραμένει για πάντα διαυγές και δεν θολώνει. Ωστόσο ο ενδοφακός που τοποθετείται, τοποθετείται από το χειρουργό εντός του οφθαλμού πάνω σε μια μεμβράνη. Αυτή είναι η μεμβράνη που περιέβαλε το βιολογικό φακό που αφαιρέθηκε, και λέγεται οπίσθιο περιφάκιο. Η μεμβράνη αυτή είναι διαφανής. Όμως, καθώς ακουμπάει πάνω της ο ενδοφακός, αυτή σταδιακά θολώνει. Αυτό λέγεται θόλωση του οπίσθιου περιφακίου ή «δευτερογενής καταρράκτης» και είναι κάτι που συμβαίνει πάντοτε μετά την επέμβαση. Η ταχύτητα θόλωσης του περιφακίου διαφέρει και μπορεί να είναι ημέρες, εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια μετεγχειρητικώς. Όταν θολώσει αρκετά, επηρεάζει την όραση. Αυτό πολλοί ασθενείς το ονομάζουν «επανεμφάνιση καταρράκτη», γιατί τα συμπτώματα του θυμίζουν όντως τον καταρράκτη. Όσο νεότερος είναι ο ασθενής, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να θολώσει γρήγορα το περιφάκιο.

Η αντιμετώπιση είναι πολύ εύκολη, και γίνεται εάν επηρεάζεται η ευκρίνεια. Το YAGlaserείναι μια συσκευή που επιτρέπει να γίνει ο καθαρισμός του θολού οπισθίου περιφακίου από το γιατρό μέσα σε λίγα λεπτά, με τον ασθενή καθιστό στη λυχνία στο ιατρείο. Είναι εντελώς ατραυματικό, δεν πονάει και η όραση αποκαθίσταται αμέσως. Δε χρειάζεται καμία προσοχή ή περιορισμός ή αγωγή μετά τον καθαρισμό. Δεν επανεμφανίζεται ποτέ ξανά αυτή η θόλωση, οπότε το YAGlaser γίνεται μια φορά μόνο.

 

Τι επιπλοκές μπορεί να προκύψουν?

 

Η φακοθρυψία είναι μια εκπληκτικής ακρίβειας τεχνική, ωστόσο είναι δύσκολη και η εκμάθησή της απαιτεί πολύ σοβαρή και μακροχρόνια εκπαίδευση. Είναι μια επέμβαση που «δεν συγχωρεί τα λάθη», καθώς εάν συμβεί μια χειρουργική επιπλοκή η διόρθωσή της είναι πάρα πολύ περίπλοκη, οι δε συνέπειες μακροπρόθεσμα για την όραση μπορεί να είναι πολύ σοβαρές. Έχει δημιουργηθεί η λανθασμένη εντύπωση ότι είναι μια απλή επέμβαση ρουτίνας που μπορεί να γίνει οπουδήποτε. Αυτό δεν ισχύει, καθώς τόσο ο εξοπλισμός όσο και η ικανότητα και εμπειρία του χειρουργού παίζουν τεράστιο ρόλο. Επιπλοκές μπορεί να συμβούν, (ρήξη περιφακίου, αιμορραγία, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, θόλωση κερατοειδούς, ενδοφθαλμίτιδα κ.α.) που θεωρητικά μπορεί να οδηγήσουν σε ελάττωση ή και απώλεια της όρασης του χειρουργημένου οφθαλμού. Είναι λοιπόν μια επέμβαση που πρέπει να γίνεται με άριστο σχεδιασμό, με υψηλής τεχνολογίας σύγχρονα μηχανήματα σε σύγχρονα κέντρα και βεβαίως από τον κατάλληλο χειρουργό.

 

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την επιτυχία της επέμβασης?

• Όσο πιο πρώιμα αφαιρείται ο καταρράκτης, τόσο πιο ασφαλής η επέμβαση. Οι προχωρημένοι (ώριμοι) καταρράκτες ενέχουν περισσότερους (αχρείαστους) κινδύνους. Δεν πρέπει να αφήνεται ο καταρράκτης να σκληραίνει!
• Ο λεπτομερειακός οφθαλμολογικός έλεγχος πριν την επέμβαση σε σύγχρονα διαγνωστικά μηχανήματα, ώστε να αποκαλυφθούν τυχόν συνυπάρχουσες παθήσεις (π.χ.ψευδοαποφαλίδωση ή κατασκευαστικές ανωμαλίες) και να γίναι σωστή επιλογή χειρουργικής τεχνικής και ενδοφακών.
• Η πραγματοποίηση της επέμβασης σε κορυφαία χειρουργικά νοσοκομεία με σωστές συνθήκες αποστείρωσης, υψηλής ποιότητας εμφυτεύματα, και τελευταίας τεχνολογίας μηχανήματα φακοθρυψίας ή laser. Όσο ικανός και αν είναι ο χειρουργός, τα σύγχρονα μηχανήματα του παρέχουν πολύ υψηλότερα ποσοστά ασφάλειας.Η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτατα προς όφελος και του χειρουργού και του ασθενούς. Η ικανότητα, η εμπειρία και προσαρμογή του χειρουργού σας στη σύγχρονη ιατρική τεχνολογία αποτελούν την καλύτερη δυνατή εγγύηση επιτυχούς θεραπείας.