ΣΤΡΑΒΙΣΜΟΣ

Τι είναι ο στραβισμός;

Στραβισμός ονομάζεται η συνθήκη κατά την οποία οι οφθαλμοί δεν είναι ευθυγραμμισμένοι. Ενδέχεται να εμφανίζεται μόνο στον ένα οφθαλμό ή να επαλλάσσει (κάποιες φορές ο ένας και κάποιες ο άλλος). Στις περισσότερες περιπτώσεις ο στραβισμός αποτελεί αισθητικό πρόβλημα και σε ορισμένες ο ασθενής έχει λειτουργικό όφελος από τη διόρθωση του (τρισδιάστατη όραση).

Κατηγορίες ανάλογα με την κατεύθυνση:

• Εσωτροπία ή Συγκλίνων στραβισμός (ο οφθαλμός είναι στραμμένος προς τα μέσα)
• Εξωτροπία ή Αποκλίνων στραβισμός (ο οφθαλμός είναι στραμμένος προς τα έξω)
• Υπερτροπία ( ο οφθαλμός είναι στραμμένος προς τα πάνω)
• Υποτροπία ( ο οφθαλμός είναι στραμμένος προς τα κάτω)

 

Τι είναι η διόφθαλμη όραση;

Τα μάτια μας λειτουργούν σαν μια φωτογραφική μηχανή. Όταν εστιάζουμε διόφθαλμα σε ένα αντικείμενο που βρίσκεται μπροστά μας, ο εγκέφαλός μας λαμβάνει ταυτόχρονα δύο εικόνες, μία από το κάθε μάτι. Στη συνέχεια, συνθέτει αυτές τις δύο εικόνες σε μια. Οι μικρές διαφορές που έχουν αυτές οι δύο εικόνες μεταξύ τους μας δίνουν την στερεοσκοπική μας όραση που είναι η αίσθηση του βάθους των αντικειμένων (3D vision)

Τι συμβαίνει σε ένα άτομο με στραβισμό;

Τα άτομα με μόνιμο στραβισμό σε μικρή ηλικία βλέπουν μονόφθαλμα. Αυτό συμβαίνει χάρη σε ένα αισθητηριακό μηχανισμό που αφορά την αγνόηση της εικόνας από τον οφθαλμό που στραβίζει, με στόχο την εξουδετέρωση της διπλωπίας και της σύγχυσης. Αυτός ο μηχανισμός ονομάζεται απώθηση (suppression).

Ποιες είναι οι πιο συχνές μορφές στραβισμού στα παιδιά;

• Διαθλαστική πλήρως προσαρμοστική εσωτροπία (fully accommodative esotropia): σχετίζεται με υψηλή υπερμετρωπία. Τα άτομα με υπερμετρωπία σε μικρή ηλικία, στην προσπάθειά τους να δουν καθαρά, μπορούν και χρησιμοποιούν σε υπερβολή τον μηχανισμό που έχουν τα μάτια μας για να εστιάσουν (προσαρμογή). Αυτός όμως ο μηχανισμός ενεργοποιεί ταυτόχρονα και την σύγκλιση των ματιών με αποτέλεσμα να εμφανίζεται εσωτροπία. Με τα σωστά γυαλιά υπερμετρωπίας η εσωτροπία διορθώνεται πλήρως. Μελλοντικά άλλοι τρόποι αντιμετώπισης είναι φακοί επαφής και το διαθλαστικό laser.
• Προσαρμοστική εσωτροπία με υψηλό πηλίκο προσαρμοστικής σύγκλισης/προσαρμογής (Convergence excess esotropia):

Ο μηχανισμός της σύγκλισης και της προσαρμογής φυσιολογικά λειτουργούν ανάλογα. Όμως στα άτομα με αυτή τη μορφή στραβισμού, παραπάνω σύγκλιση συνοδεύει ένα συγκεκριμένο ποσό προσαρμογής. Ως αποτέλεσμα αυτού τα γυαλιά της υπερμετρωπίας διορθώνουν τον στραβισμό για μακριά αλλά όχι εντελώς για κοντά. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι επιλογές αντιμετώπισης είναι διπλοεστιακά/πολυεστιακά γυαλιά ή η χειρουργική επέμβαση.

• Μερικώς προσαρμοστική εσωτροπία (constant with accommodative element):

Σε αυτό το είδος τα γυαλιά βελτιώνουν σημαντικά τον στραβισμό αλλά δεν τον εξαφανίζουν. Εάν η υπολειπόμενη γωνία ενοχλεί αισθητικά τον ασθενή μπορεί να διορθωθεί χειρουργικά. Συνήθως απαιτείται και θεραπεία αποκλεισμού (patching) για να αντιμετωπισθεί η αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι).

• Μη προσαρμοστική εσωτροπία/ Βρεφική εσωτροπία (Congenital esotropia):

Αυτό το είδος είναι από τις πιο συχνές μορφές στραβισμού. Μπορεί να υπάρχει από την γέννηση ή εκδηλώνεται μέσα στους πρώτους 6 μήνες της ζωής.  Είναι συνήθως επαλλάσσων και συνοδεύεται από υπερλειτουργία των κάτω λοξών μυών. Η αντιμετώπιση όταν δεν είναι αισθητικά αποδεκτός είναι χειρουργική. Προτείνεται να γίνεται τους πρώτους 18-24 μήνες της ζωής του ατόμου καθώς υπάρχουν πιθανότητες να αποκτήσει κάποιας μορφής διόφθαλμη λειτουργία. Όμως τέλεια στερεοσκοπική όραση δεν αναμένεται. Συνήθως, δεν απαιτείται θεραπεία αποκλεισμού (patching) προεγχειρητικώς όμως μπορεί να χρειασθεί μετά από χειρουργική επέμβαση.

• Διαλείπουσα εξωτροπία (intermittent distance exotropia):

Πρόκειται για πρόβλημα συντονισμού των ματιών και οφείλεται σε δυσλειτουργία/ανωριμότητα του συστήματος ελέγχου των ματιών μας που βρίσκεται στον εγκέφαλο. Συνήθως εμφανίζεται σε μικρή ηλικία και σε αρκετές περιπτώσεις βελτιώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει. Οι γονείς παρατηρούν ότι όταν το παιδί τους κοιτάζει μακριά, όταν είναι κουρασμένο, άρρωστο ή αφηρημένο, το ένα μάτι του φεύγει προς τα έξω. Τις στιγμές αυτές σπάει η διόφθαλμη όραση και υπάρχει η απώθηση της εικόνας του ματιού που αποκλίνει. Όσο τα μάτια του ατόμου είναι ευθυγραμμισμένα επικρατεί κανονική διόφθαλμη όραση και αίσθηση του βάθους των αντικειμένων (3D vision). Στα περισσότερα άτομα τις μέρες με ηλιοφάνεια παρατηρείται να κλείνουν το ένα μάτι, καθώς η αντηλιά είναι παράγοντας που τους κάνει να χάνουν τον έλεγχο των ματιών τους.

Η θεραπεία είναι αρχικά να διορθωθεί το διαθλαστικό σφάλμα (εάν υπάρχει) και χειρουργική επέμβαση στραβισμού όταν η ευθυγράμμιση δεν είναι αισθητικά αποδεκτή.

Συνήθως πάντως με την πάροδο του χρόνου επέρχεται αυτόματη βελτίωση. Οι ορθοπτικές ασκήσεις ή η θεραπεία αποκλισμού (patching) δεν έχει ρόλο στη θεραπεία αυτής της πάθησης.